تقاضای خانوارهای شهری ایرانی برای مواد خوراکی منتخب با استفاده از یک مدل تقاضای جمعپذیر مستقیم ضمنی

چکیده تغذیه و مصرف مواد غذایی در برنامه ریزی بودجه خانوار اهمیت فراوانی دارد و سهم زیاد آن در بودجه خانوار شهری بر اهمیت برآورد تابع تقاضای خوراک خانوارهای شهری می افزاید. تحلیل نحوه تخصیص درآمد خانوار به کالاها و خدمات همواره مورد توجه اقتصاددانان و سیاستمداران بوده است. برآورد تقاضای کالاها و خدمات به منظور تشخیص ترجیحات و نیازهای آینده از اهمیت خاصی برخوردار است. با توجه به اینکه الگوسازی رفتار مصرف کننده به فرم تابعی مورد استفاده برای برآورد تابع تقاضا وابسته است، فرم های تابعی مختلف میتوانند نتایج متفاوتی از این رفتار را به دست دهند. در عین حال فرم های تابعی ساده نمی توانند برخی از ویژگی های مهم تقاضا را به خوبی نشان دهند. بنابراین استفاده از تابع تقاضایی که ویژگی های تقاضا را تأمین کرده و قدرت توضیح دهندگی بالایی نسبت به سایر توابع داشته باشد اهمیت فراوانی مییابد. در این مطالعه علاوه به پرداختن به ویژگی های ریاضی و نظری انواع سیستم های تقاضا، سیستم تقاضای جمع پذیر ضمنی (aidadas) و سیستم جمع پذیر اصلاح شده ((maidads که شکل تعمیم یافته سیستم مخارج خطی ((les است و بر خلاف سیستم مخارج خطی امکان بررسی رابطه غیرخطی بین مخارج مصرف کننده و تقاضا را فراهم میکنند برای برآورد رفتار مصرفی خانوارهای شهری برای 14 گروه مواد خوراکی شامل (برنج، میوه، نان، خشکبار، ماهی، روغن، لبنیات، گوشت قرمز، گوشت مرغ، سبزیجات، چای، حبوبات، تخممرغ، قند و شکر) برای دوره 91-1367 مورد استفاده قرار گرفتند. بررسی ها نشان داد که سیستم تقاضای maidads به لحاظ سازگاری با ویژگی های نظری توابع تقاضا و تطابق نتایج آن با واقعیت از وضعیت بهتری نسبت به سیستم دیگر برخوردار است. نتایج این مطالعه نشان داد که گروه های ماهی، گوشت قرمز و سبزیجات دارای کشش درآمدی بزرگتر از واحد هستند، در نتیجه این گروه ها در دسته کالای لوکس طبقه بندی می شوند. کشش درآمدی گروه های برنج، میوه، نان، خشکبار، روغن، لبنیات، گوشت مرغ، چای، حبوبات، تخم مرغ و قند و شکر کمتر از یک می باشد، بنابراین این گروه های کالایی را می توان ضروری در نظر گرفت. نتایج مربوط به برآورد سهم بودجه اختصاص یافته به هر یک از گروه های خوراکی بیانگر آن است که این سهم برای کالاهای لوکس در بودجه خانوار افزایشی است؛ در حالی که این سهم برای کالاهای ضروری کاهشی است که این می تواند بیانگر برقراری قانون انگل باشد. نتایج حداقل معاش مواد غذایی نماینگر این است که حداقل معاش برآوردی برای دوره 91-1367 روندی افزایشی دارد و برای گروه های برنج، میوه، نان، ماهی، روغن، سبزیجات، چای، حبوبات و قند و شکر پارامتر حداقل معاش با تغییر مخارج تغییر خواهد کرد. همچنین نتایج حاکی از آن است که رابطه کشش درآمدی و سهم بودجه نهایی در مقابل درآمد سرانه غیر خطی است و این بیانگر این است که سیستم تقاضای maidads سازگاری بیشتری با رفتار مصرف کنندگان دارد.